در هنگام خواندن سوره ی عنكبوت آيه 45  از حزب 80 ، قرآن كريم می خوانیم كه می فرمايد: 

اُتْلُ مَآ أُوْحِىَ إِلَيْكَ مِنَ الْكِتَابِ

وَأَقِمِ الصَّلاةَ إِنَّ الصَّلاةَ تَنْهَى‏ عَنِ الْفَحْشَآءِ وَالْمُنكَرِ

وَ لَذِكْرُ اللَّهِ أَكْبَرُ وَاللَّهُ يَعْلَمُ مَا تَصْنَعُونَ

ترجمه

آنچه را از كتاب (آسمانى قرآن) به تو وحى شده تلاوت كن

و نماز را به‏ پادار، كه همانا نماز (انسان را) از فحشا و منكر باز مى‏ دارد

و البتّه ياد خدا بزرگ‏تر است و خداوند آنچه را انجام مى ‏دهيد مى ‏داند.

نکته ها:

در اين آيه خداوند به پيامبرش دستور تلاوت قرآن و نماز را در كنار هم داده و اين به خاطر آن است كه قرآن و نماز دو منبع نيروبخش مى ‏باشند. خداوند كه به پيامبرش از يك مسئوليّت سنگين خبر مى‏ دهد، «انّا سنلقى عليك قولاً ثقيلاً»(143) به او مى‏ فرمايد: براى انجام اين مسئوليّت سنگين، از دو منبع نيروبخش كمك بگير:

يكى تلاوت قرآن. «و رَتّل القرآن ترتيلا» (144)

و ديگرى نماز شب. «اِنّ ناشئة اليل هى اَشدّ وَطاً و أقوم قيلاً» (145)

البتّه علاوه بر اين آيه، نماز و قرآن، بارها در كنار هم آمده است؛ از جمله: «يتلون كتاب اللّه و اقاموا الصّلاة»(146) و «يمسّكون بالكتاب و اقاموا الصّلاة»(147)

براى جمله «لذكر اللّه اكبر» چند معنا بيان شده است:

الف: نماز، بزرگ‏ترين ذكر الهى است. به دليل آيه‏ ى «أقم الصّلاة لذكرى»(148) كه نماز را ذكر خداوند مى‏ داند.

ب: ياد خدا (و حضور قلب)، بالاتر از ظاهر نماز است.

ج: ياد خدا براى انسان از همه كارها برتر است.

د: ياد خدا، براى جلوگيرى از فحشا و منكر بالاتر از هر اهرم ديگر است.

ه: ياد خدا از شما، بزرگتر از ياد شما از خدا است. (البتّه اين معنا با توجّه به روايات در ذيل آيه «فاذكرونى اذكركم»(149) برداشت شده است.(150))

به پيامبر اكرم ‏صلى الله عليه وآله گفته شد: فلانى هم نماز مى‏ خواند و هم خلاف مى‏ كند، فرمود:«انّ صلاته تنهاه يوماً»(151) بالاخره نماز او روزى نجاتش خواهد داد.

امام صادق ‏عليه السلام فرمود: هر كسى دوست دارد قبولى يا ردّ نمازش را بداند، ببيند نمازش او را از فحشا و منكر باز داشته است يا نه. سپس امام‏ عليه السلام فرمود: «فبقدر ما منعته قبلت منه»(152) به اندازه‏اى كه نماز، انسان را از منكرات باز مى ‏دارد، به همان اندازه قبول مى ‏شود.

——————————————————————————–

143) مزمّل، 5.

144) مزمل، 4 .

145) مزمل، 6 .

146) فاطر، 29 .

147) اعراف، 170 .

148) طه، 14.

149) بقره، 152 .

150) تفسير نورالثقلين.

151) تفسير مجمع‏ البيان.

152) تفسير مجمع‏ البيان.

پيام ها

1- تنها آشنايى با مفاهيم، تلاوت و آموزش قرآن كافى نيست، بلكه عمل لازم است. «اُتلُ - أقِم»

2- قرآن و نماز، در رأس برنامه‏هاى تربيتى است. «اُتلُ - أقِم»

3- رابطه پيامبر با مردم از طريق تلاوت آيات قرآن و ابلاغ اوامر خداوند به آنان و رابطه او با خدا از طريق عبادت و نماز است. «اُتلُ - أقِم»

4- در تبليغ و ارشاد، حكمت و آثار دستورها دينى را بيان كنيم. «أقِم الصّلاة انّ الصّلاة تنهى عن الفحشاء و المنكر»

5 - در پيشگاه خداوند، نماز از عظمت و جايگاه خاصّى برخودار است. «أقم الصّلاة اِنّ الصّلاة» (تكرار كلمه‏ ى «صلاة»)

6- نقش اصلاحى نماز در فرد و جامعه حدسى و پيشنهادى نيست، بلكه قطعى است. «اِنّ الصّلاة» (كلمه‏ ى «انّ» و جمله‏ ى اسميه)

7- اگر نمازِ انسان، او را از فحشا و منكر باز نداشت، بايد در قبولى نماز خود شك كند. «اِنّ الصّلاة تنهى»

8 - گسترش كارهاى نيك و معروف، به طور طبيعى مانع رشد منكر است. «الصّلاة تنهى»

9- علم خداوند، ضامن اجراى صحيح دستورهاى اوست. «واللّه يعلم ما تصنعون»

10- در نماز، انواع راز و رمزها، هنرها و سليقه ‏ها نهفته است. «ما تصنعون»

منبع: تفسير نور / حجة الاسلام محسن قرائتى / تفسير ذيل آیه 45 سوره عنکبوت